تحول بازنمائی تصویر عراقی ها در سینمای دفاع مقدس

چکیده: با توجه به اهمیت و نقش دفاع مقدس و سینمای منتسب به آن در ارائه تصویر "خود" و "دیگری" و تاثیر آن در بازسازی هویت ملی، تحقیق حاضر درصدد شناخت تصویر ارائه شده از دشمن و تحول آن در سه دهه اخیر است. برای دستیابی به این هدف، به بررسی مفهوم و نظریه های بازنمایی از دیدگاه ریچارد دایر و استوارت هال پرداخته شده است. در ادامه، دیدگاههای صاحبنظران تئوری هویت به عنوان مکمل نظریات هال، مطرح می شود. برای گردآوری و تحلیل متون از الگوهای کیت سلبی، ران کادوری و رولان بارت به صورت ترکیبی استفاده شده است. نتایج بدست آمده از این تحقیق، موید این قضیه است که ابزارهای بازنمایی تصویر عراقی ها، به عنوان دیگری، طی سه دهه تغییرات قابل توجهی پیدا کرده است: در دهه60، بیشتر از رمزگان کلامی، در دهه 70 بیشتر از رمزگان اجتماعی و در دهه 80، بیشتر از رمزگان فنی بهره گرفته شده است. هم چنین، در دهه اول تصویر عراقی ها متکی بر اثرات هجوم عراقی ها، به صورت تصویر ذهنی از انسانهایی با مشخصاتی چون "بی رحم"، "خانه خراب"، "بی شرف" و متجاوز ارائه می شود. در دهه دوم با تصویر انسانهای کودن، چاق با سیبلهای کلفت و صدای زمخت روبرو می شویم و در سومین دهه، این تصویر متحول شده و با انسانهای مسلمان و برادر که با زور وارد جنگ شده اند، مواجه می گردیم. با بررسی و تحلیل فیلم ها آنچه که در مواجهه با دیگری در تمام متون دیده شده است "استعاره ی مرز" برای مواجهه با عراقی ها است. در تمام فیلم های انتخابی از سینمای دفاع مقدس، بین خودی و غیر خودی، بین ایرانی ها و عراقی ها مرزی متصور است. در دهه اول، مرز عینی و واقعی است، در دهه دوم در حالتی گذار، با مرزهای شیشه ای و لرزان بین خودی و غیرخودی روبرو هستیم و در نهایت در دوره سوم، مرزها کاملاً نمادین می شوند. :